Kanada, esasan, nebit çägelerinde ýerleşýän dünýäde üçünji orunda durýar.Nebit çägeleri we slanes ýataklary bütin dünýäde tapylsa-da, Alberta nebit çägeleri çygly bolup, bitum çykarmak diňe gyzgyn suwdan peýdalanýar.Bu täsin ýatak we käbir himiki we fiziki aýratynlyklary barada has giňişleýin öwreniň.
Nebit çägeleri bitum diýlip atlandyrylýan nebitiň gaty ýapyk görnüşini öz içine alýan boş çäge ýatagydyr.Bu birleşdirilmedik çäge daş ýataklary, esasan, bitum bilen doýýan gumdan, palçykdan we suwdan durýar.Nebit çägelerine kämahal çäge ýa-da bitumly çäge diýilýär.
Albertanyň nebit çägeleriniň takyk düzümi, hatda şol bir geologiki emele gelişinde-de üýtgäp biler.Adaty ýag çäge ýatagynda takmynan 10% bitum, 5% suw we 85% gaty jisim bar.Şeýle-de bolsa, bitumyň düzümi käbir ýerlerde 20% -e çenli bolup biler.
Nebit çäge ýatagynyň içindäki gaty jisimler, esasan, kaliý meýdany we inçe toýun bilen kwars kremniniň çägesi (köplenç 80% -den gowrak).Palçyk minerallary adatça kaolinitden, illitden, hloritden we smektitden durýar.Inesokary jerime mukdary bolan goýumlar bitumyň mukdaryny peseldýär we köplenç pes hilli magdan hasaplanýar.Jerimeler ýatagyň suw fazasynda bar.
Suwuň mukdary noldan 9% -e çenli üýtgäp biler.Umuman alanyňda, suwuň düzümi has ýokary bolan bölümlerde bitum az we jerime has köp bolýar.Nebit çäge ýatagynyň içindäki suw (köplenç birleşdiriji suw diýilýär) natriý, kaliý, kalsiý, hlorid we sulfat ýaly birnäçe ereýän ionlary göterýär.Jerimeler, kämahal palçyk linzasy diýlip atlandyrylýan goýumyň içinde jemlenýär.
Adaty paýhas, gum däneleriniň suw gatlagy bilen örtülmegidir, ýöne bu teoriýa hiç wagt subut edilmedi.Suw, gum, toýun we bitum nebit çäge ýatagynyň arasynda garyşýar.